به‌گزارش میراث‌آریا، هنرصنعت «چاپ قلمکار» یکی از مهم‎‌ترین، قدیمی‌ترین، باسابقه‌ترین و درخشان‌ترین رشته‌های صنایع دستی در ایران به‌شمار می‌رود.

هنرصنعت «چاپ قلمکار» حدود قرن هفتم هجری قمری همزمان با حمله مغول‌ها به ایران راه یافته است.

«اصفهان»، «بروجرد»، «سمنان»، «کاشان»، «لرستان» و «نجف‌آباد» از گذشته‌های دور تاکنون جزو مراکز مهم «قلمکارسازی» هستند.

اوج شکوفایی هنرصنعت «چاپ قلمکار» مربوط به دوران صفویه بوده که از همان زمان «قلمکارسازی ایران» به شُهرت جهانی رسید و پُرآوازه شد.

«چاپ قلمکار» چهارمحال و بختیاری یک دهه سابقه دارد

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی چهارمحال و بختیاری گفت: هنرصنعت «چاپ قلمکار» در این استان یک دهه سابقه فعالیت دارد.

علیرضا جیلان تأکید کرد: هنرصنعت «چاپ قلمکارم حدود یک دهه قبل به‌صورت حرفه‌ای از طریق آموزش‌های فنی‌وحرفه‌ای به چهارمحال و بختیاری وارد شد.

او افزود: این هنرصنعت هم‌اینک در تمامی مراکز شهرستان‌های چهارمحال و بختیاری فعالیت پراکنده دارد.

جیلان تصریح کرد: اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی چهارمحال و بختیاری به‌منظور توسعه هنرصنعت «چاپ قلمکار» از آمادگی لازم برای حمایت از هنرمندان و فعالان این حوزه برخوردار است.

او یادآور شد: ارزش افزوده بالا، مهیا بودن بازار مصرف، قیمت مناسب، زیبایی و تنوع هنری قلمکارسازی باعث شده جوانان علاقه‌مند به این رشته روی بیاورند و در آن فعالیت کنند.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی چهارمحال و بختیاری به کاربردهای جدید و نوین در استفاده از هنرصنعت «چاپ قلمکار» اشاره و اضافه کرد: کاربرد این رشته صنایع‌دستی در کشور از زمان‌های پیش به‌صورت انواع «روپُشتی»، «پرده»، «سجاده»، «رویه لحاف» و «بقچه حمام» بوده است.

او گفت: اما با تغییر الگوی مصرف در زمان کنونی علاوه بر مصرف‌های یاد شده انواع «رومیزی‌ها» با اشکال مختلف (مربع، بیضی، مسنطیل و دایره) در ابعاد گوناگون، «ساک‌های دستی»، «روتختی» و «قلمکارهای موسوم به هفت رنگ» در هنرصنعت «چاپ قلمکار» تولید و مصرف می‌شود.

جیلان تأکید کرد: برای تولید پارچه «قلمکار» ابتدا پارچه‌های ۱۰۰ درصد پنبه‌ای با نخ پنبه‌ای نمره ۲۰ در کارخانجات نساجی تولید می‌شود.

او افزود: در گذشته پارچه‌های ۱۰۰ درصد پنبه‌ای با نخ پنبه‌ای نمره ۲۰ به‌صورت دست‌بافت و به‌طریقه نساجی سنتی بافته می‌شده است.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی چهارمحال و بختیاری تصریح کرد: این پارچه به‌طور معمول با عرض‌های ۴۰، ۶۰، ۸۰، ۱۰۰، ۱۲۰، ۱۴۰، ۱۶۰، ۱۸۰، ۲۰۰ و ۲۲۰ سانتی‌متر و طول‌های ۲۲۰ و ۳۲۰ سانتی‌متر بافته و به‌صورت «طاقه‎‌ای» راهی کارگاه‌های «قلمکارسازی» می‌شود.

او افزود: پس از انتخاب پارچه زیرساخت با مواد گیاهی مانند «پوست انار»، «برگ مو» یا «گندل» کِرِم رنگ شده و پس از شست‌وشو و خشک کردن آن با استفاده از قالب‌های چوبی (مُهر) از چوب‌های سخت مثل «گردو» یا «گلابی» نقش‌های مختلف «اسلیمی»، «شاه‌عباسی»، «گل و بوته» و سایر طرح‌ها بر روی آن‌ها حکاکی و سپس روی پارچه مُهر زده و این نقوش منتقل می‌شوند.

جیلان تصریح کرد: قلمکارهای امروزی از پنج رنگ «سیاه»، «قرمز»، «آبی»، «زرد» و «سبز» تشکیل شده است.

او یادآورشد: هر قالب مختص یک رنگ بوده و نخستین رنگ که در اصطلاح به «زیررنگ» معروف بوده «سیاه» است.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی چهارمحال و بختیاری اضافه کرد: پس از پایان «قالب‌زنی بر روی پارچه» که به‌ترتیب خاص از سوی استادکار خبره صورت گرفته است، پارچه آماده شده را حرارت می‌دهند.

او گفت: با این کار رنگ‌ها بر روی پارچه به ثبات کامل رسیده است و در برابر نور و شست‌وشو مقاوم می‌شود.

جیلان تأکید کرد: پس از انجام عملیات ثبت رنگ، دوباره پارچه قلمکارسازی شده را در جریان آب روان «شست‌وشو» و «آهار» داده و سپس وارد بازار می‌کنند.

او افزود: «رنگ‌کاری» پارچه قبل از چاپ در هنرصنعت «چاپ قلمکار» را «آهار» می‌نامند.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی چهارمحال و بختیاری تصریح کرد: هم‌اینک افزون‌بر ۸۰ نفر در این استان مجوز فعالیت در رشته صنایع دستی «چاپ قلمکار» دارند.

او یادآورشد: گرانی مواد اولیه، نداشتن خط تولید، بالا بودن قیمت قالب‌ها و وسایل کار و همچنین وارداتی بودن بخشی از مواد اولیه باعث شده تا فعالیت در هنرصنعت «چاپ قلمکار» کم‌رنگ شود.

جیلان اضافه کرد: با اندیشیدن تدابیری برای تامین ماود اولیه و ابزار مورد نیاز رشته «چاپ قلمکار» می‌توان زمینه افزایش فعالیت هنرمندان این رشته را فراهم کرد.

انتهای پیام/